ሽፍታ ‘ስርዓት’ ኲኖ ምፍራስ ኣባይቲ ዘቋምቶ ረብሓ ኣለዎ ዶ? ብሙሴ ሓድጉ

እዚ ሎሚ ብስርዓት ሻዕብያ ዝካየድ ምፍራስ ኣባይቲ ዜጋታት፡ መቐጸልታ ናይቲ ን54 ዓመታት (ካብ 1961 ዓ.ም ጀሚሩ ክሳብ ሎሚ) ዝኸይድ ዘሎ መስርሕ ሽፍትነትን ግብረ-ሽበራን እዩ። እዚ ሎሚ ብስርዓት ሻዕብያ ዝግበር ዘሎ ምፍራስ ኣባይቲ ከኣ ናይ መጀመርያ ኣይኮነን። እቲ ሕቶ ንምንታይ ሎሚ ናብ ኣውራጃ ኣከለጒዛይ ኣቕኒዑ? ብዘይ ገለ ምኽንያት ተገይሩ ክኸውን ይኽእል እዩ ኢልካ ምሕሳብ ዘይመስል እዩ። ገለ ፖለቲካዊ ትሕዝቶ ክህልዎ ኣለዎ። ዝኾነ ኮይኑ ነዚ መስርሕ ምፍራስ ኣባይቲ፡ ኣብቲ ዓቢ መስርሕ ሽፍትነትን ግብረ-ሽበራን ሰውራ ኤርትራን ስርዓት ሻዕብያን ኣእትና ምስ ንርእይዮ ጥራይ እዩ ክርዳኣና ዝኽእል።

The paradox of celebrating March 8 for Eritrean Women

What is there for Eritrean women to celebrate March 8, the international Women’s day? Every year women in the world and Eritrean women celebrate March 8. This day is universally celebrated to commemorate women’s struggle for justice and their achievements towards women’s rights. As the results of their struggles for justice and demands for their rights, much progress has been made to in terms women rights and gender equality. Overall, the situation of women in the world has so much improved. But the situation for Eritrean women is quite the opposite. The Eritrean women are the primary victims of the Eritrean government’s repressive and oppressive rule.  The current situation is disastrous and unbearable for the Eritrean women. Eritrean women have been deprived of all their rights. They have been reduced to slaves.

Below is a brief outline of the problems women face in Eritrea.

መን እዩ እቲ ዓጋመ? ብሙሴ ሓድጉ

ኣብ ኤርትራ ‘ዓጋመ’ እትብል መጸውዒት ፍልጥቲ እያ። ግን መን እዩ እቲ ዓጋመ? ዓጋመኸ ጸርፊ ድዩ መንነት? እዚ ዓጋመ ዝብል መጸውዒ፡ ካብዛ ብወረዳ ዓጋመ ትፍለጥ ኣብ ክልል ትግራይ እትርከብ ቦታ ዝነቐለ ሽም እዩ። ኣብዚ ዘሎናዮ ዘመን ግን ህዝቢ መረብ ምላሽ ብኣልማማ ንህዝቢ ትግራይ እዩ ዓጋመ ዝብሎ። ከም ኣጸዋዉዓ ህዝቢ መረብ ምላሽ፡ ትግራዋይ ዓጋመ እዩ። ብፍላይ እዚ ንእሽቶ ወለዶ፡ ኣብ መንጎ ዓጋመን ትግራዋይን ፍልልይ ከምዘሎ እውን ኣይፈልጥን እዩ። ብዙሓት ሰባት ምስ ንዕቀትን ጸርፍን ኣጣሚሮም እዮም ዝጥቀሙላ። ስለምንታይ ዓጋመ ምስ ጸርፍን ንዕቀትን ተዛሚዳ፧ ዛጊት መልሲ ኣይረኸብኩላን። ኣነ እዚ ክኸዉን ዝኸኣለ ካብ ድንቊርናን ስእነት ንቕሓትን ዝነቐለ እዩ ዝብል እምነት ኣሎኒ። ምኽንያቱ፡ ወረዳ ዓጋመ ዓብን ዓሙቕን ስልጣነን ታሪኽን ዘሎዎ ወረዳ እዩ። እቶም ፍሉጣት ሹሞኛታት ከም በዓል ራስ ሚኪኤል ስሑልን ስባጋዲስን ካብዚ ወረዳ እዚ እዮም ዝዉለዱ። 

ኤርትራውያን፣ መሃይማን ታሪኽ ዶስ ከሓድቲ ሓቅታት፧! ብሙሴ ሓድጉ

4ይን ናይ መወዳእታን ክፋል

መግዛእቲ ጥልያን፥

ግብጺ ተዳኺማ ድሕሪ ምውጻኣ፣ እንግሊዝ ውዕል ሂወት/ዓድዋ ብምጥሓስ ንባጽዕ ንጥላያን ኣረከቦ። ሃጸይ ዮሃንስ ንውዕል ሂወት/ዓድዋ፣ ግብጺ ድሕሪ ምውጽኣ ባጽዕ ናብ ኢትዮጵያ ክትምለስ እያ ዝብል ትርጉም ህይብዎ ስለዝነበረ፣ ብክሕደት እንግሊዝ ኣዚዩ ተቖጥዐ። ስምዕትኡ ከኣ ናብ እንግሊዝ ኣብጸሐ። እንተኾነ ሰማዒ ኣይረኸበን። ጥልያን ከኣ ካብ ባጽዕ ሓሊፋ ንኸበሳ ገጻ ገስገሰት። ሰራዊት ሃጸይ ዮሃንስ ከኣ ንሰራዊት ጥልያን ብጥሪ 1887 ኣብ ደጎሊ ሰዓሮ። ኣስታት 500 ዝኾኑ ሰራዊት ጥልያን ከኣ ሃለቑ። ብድሕሪ እዚ፣ ሃጸይ ዮሃንስ ኣስታት 80,000 ሰራዊት ኣብ ከባቢ ሰሓጢትን ደጎልን ኣዋፊሩ እኳ ንሓያል ኵናት እንተትዳለወ፣ ንወራር ደርቡሽ/ማህዳውያን ናይ ሱዳን ኣብ መተማ ክዋጋእ ምስ ከደ ኣብቲ ውግእ ብመጋቢት1889 ተቐትለ።

ኤርትራውያን፣ መሃይማን ታሪኽ ዶ ከሓድቲ ሓቅታት?! ብሙሴ ሓድጉ

3ይ ክፋል

ኣቶ ሰላም ይንገስ ኣብ ጽሕፉ ከምዚ ይብል፥

ሃጸይ ዮውሃንስ ኣብ ኲናት ጉንደትን ዓድዋን ጉራዕን ተዋጊኡ ኔሩ።”

ግብጺ ስለዝመጸቶም’ያ ስለዚ’ዩ ድማ ተጋሩ ህዝቦም ከይዘናበል ኢሎም ነቲ ኲናት ኣብ መሬት ኤርትራ ዝገበርዎ። ቱርኪ ንኤርትራ 300 ዓመት ገዚኦማ ግብጽ ንኤርትራ 27 ዓመት ገዚኡዋ ጥልያን ን51 ዓመት ገዚኡዋ እንግሊዝ ድማ ን10 ዓመት ገዚኡዋ። ንሃገርና ኤርትራ ዝገዝእዋ ባዕዳውያን ገዛእቲ ኣስካሕካቲ’ዮም ኔሮም። ብኣስካሕካሒ ግዝኣታት ስለዝተገዝኤት ዓቅማውን ስለዝተዳኸመ ምስ ኢትዮጵያ ብመልክዕ ፈደረሽን ክትቁረን ተባሂሉ ተቆሪና ድማ። ፈደረሽን ፈሪሱ ሃገርና ኤርትራ ግዝኣቶም ጌሮማ ን30 ዓመት ዝወሰደ መሪር ተጋድሎ ድማ ኣብ 91 ናጽነትና ወሲድና። ኤርትራ ጠቕላላ 434 ዓመታት ተገዚኣ። ካብ 54 ሃገራት ኣፍሪቃ ብባዕዳውያን ገዛእቲ ዘይተገዝኣ ላይበርያን ኢትዮጵያን እየን፥ ስለዚ ከም ከመይ ደኣሉ ኤርትራ ኣካል ኢትዮጵያ ዝኾነት ጉዳም። ኢትዮጵያውያን “ኣይተገዛእናን እዮም!” ዝብሉ ታሪኽ እውን ከምዘይተግዝኡ እዩ ዝነግረና። ዘይተገዝኡ እንተዄይኖም ድማ ኤርትራ ኣካል ኢትዮጵያ ኣይነበረትን ማለት’ዩ።